Wo bist du nun?
Ik rin efter heit en dyn mem jimme wenkeamer yn. Dêr sjoch ik dy foar de earste kear. Dy earste kear, do witst it noch. Do stiest yn de sinne foar in finsterbank nêst in swarte piano. Wat in lang ein, tink ik. Hast in koptelefoan op, in djoeren-ien. Do draaist dy nei my om. Dan hellest dat ding fan de earen en leist it yn de nekke. Do lakest my ta, mar bliuwst dêr stean.
Was siest du noch mehr?
Hoe kin ik dy beskriuwe, nei al dy jierren? In gewoan gesicht om mei te begjinnen, neat opfallends, mar kalm en konsintrearre, egaal en evenredich. Gjin pûkels sa as ik. In noas dat in bytsje omheech krûpt, brede mûle mei lykmjittige tosken. In mûle talein om te laitsjen. Lange smelle fingers, lytsere boarsten as ik. Folle lytser. Net opmakke en middellang donker hier oant yn de nekke. Wêrom bisto sa geef en ik net? Hast in wide spikerbroek oan en in ljochtblau T-shirt sûnder fersiering of tekst. Ik fiel my ynienen wat suterich yn myn feale spikerbroek en blommich blûske. Seist hi Tineke, wie geht’s. Ik sis samar yn it Dútsk gutentag. Pakst in wite stôk yn dyn linkerhân en rinst twa, trije stappen by de piano wei op my ta. Do sjochst nei in plak krekt boppe myn holle. Dan stekst dyn earm út. Ik jo dy de hân. Dus do bist echt blyn, tink ik, hartstikke blyn.
Und weiter?
Wy sitte mei ús fjouweren op twa swarte banken yn de keamer. Ik sit tsjin dy oer. Dyn donker hier glânzget yn it ljocht fan bûten. Der komt tee mei cake op tafel. Dyn mem jit in lyts wolkje rjemme yn de tee dat as in mearfâldich wûnder njonkelytsen eksplodearret. Heit seit wat oer hoe wichtich en ferneamd tee hjir yn Friesland is. As in soarte fan ritueel. Wêrom wist ik dat net?
‘Moatst Tineke no har keamer mar sjen litte’, seit dyn mem. Ik wit net wat ik fan har tinke moat, sy docht hiel aardich, mar hâldt har op in ôfstân. Wol se ús kwyt út de keamer? De trep is lang sa steil net as dy fan ús, litst dyn stôk ûnder stean. De keamer dêr’t ik sliepe sil is minstens oardel kear sa grut as thús heit syn sliepkeamer, mei in breed bêd en stik of fiif sierkessens. Posters fan boaten oan de iene muorre, ôfbyldingen fan labyrintysk fersierde letters út âlde manuskripten op de oare. In iepen kast mei trije, fjouwer planken fol boeken en twa mei byldsjes fan stilearre minsken sûnder earmen. Sjochst dy byldsjes, hear ik dy freegjen, dy hat myn mem makke. Meine Mutter. Ik rûk krûdnagel en sitroen. Ik sjoch dy oan. Wat praatsto maklik, hoe is it mooglik dat in famke fan omtrint myn leeftiid sa treflik Dútsk prate kin. Do hast in dúdlike stimme. Ik snap it measte fan watsto seist. Do setst myn koffer nêst it bêd. Sjoch, hjir yn dizze kast kinst dyn klean kwyt. Ik ha gjin klean om op te hingjen, sis ik, ik pleur it wol yn in hoeke. Dan de badkeamer, modernbrún. In badkûpe en in brede dûs. Dêrnei dyn famkeskeamer. Ik sjoch twa gitaren tsjin in muorre, op in kast leit in dwersfluit en dernêst op de flier in fersierde Afrikaanske trommel; op it buro stiet in mânske bânrecorder en der leit dik muzykpapier mei puntsjes en streepkes, op de planken gjin inkeld boek, wol in soad lp’s, in hiele bulte platen, ik sjoch in Aiwa stereotoer mei swarte speakers dernêst. Do setst my del yn in learen draaistoel oan it buro en giest sels op it bêd sitten, in bêd mei in effen-oranje sprei. Wy prate, do yn it Dútsk, bytiden yn it Ingelsk en letter sels yn in plat-Dútsk dat wat fan it Frysk hat. Ik besykje Dútsk te praten, mar as ik stadichwei yn it Frysk praat kinst eins it measte ek wol ferstean. Do fregest my fan alles en ik antwurdzje. Oer myn freondinnen en oer it kuorbaljen dêrt’st neat fan snapst, oer de tophûndert fan Radio Veronica en oer myn skoalle. Do lakest, do lakest maklik en faak. Dyn laitsjen stekt my oan, ik wurd wat losser, minder bang om Dútske wurdsjes te brûken. Ik begjin mear te kletsen. Ik sis dat ik letter dokter wêze wol en do, do hast it oer de Hochschule für Musik yn Bremen, dêr’tst al in jier Gesangausbildung folgest en ik sis dat ik net sjonge kin, sa falsk as in roek en gjin gefoel foar toanhichte, mar dêr wolst it perfoarst net mei my oer iens wêze. Ik freechje hoe’t it ferline jier siet mei dyn eksamen fan skoalle, ast hjir yn Dútslân ek sa freeslik folle lêze moatst en ik sis dat ik as in berch opsjoch tsjin it wrakseljen troch it drege Dútsk. Ach ja seisto, das wäre für diese Woche unser projekt sein, oder? Hoe sille wy dat dwaan? Ik helje út de koffer yn myn keamer de advyslist fan ús learares foar de ferskillende literêre tiidrekken, nim it mei dy troch en dan moatsto ynienen ferskriklik laitsje. Pakst in gitaar, giest stean en begjinst te sjongen.
Es waren zwei Königskinder
Die hatten einander so lieb,
Sie konnten zusammen nicht kommen,
Das Wasser war viel zu tief.
Nei wat ik no wit fan it libben, leist mei it sjongen fan dit liet doe, yn dy jonge tiid fan fyftich jier lyn, in selsbewustens yn dyn sjongen as hiest nea oars dien. Nei de acht kûpletsjes moatst wer gol laitsje. It favorite ferske fan it famke Enna von Königsfeld seisto, wie verrückt dat jimme krekt dit berneferske lêze moatte foar it eksamen, ach du lieber, wy sjongen dit al op de legere skoalle. En mei dy list sil it ús beide wahrhaftich ek wol goed slachje.
Op it skip mei foar har oer de twa troude frouwen út de Himrik dy’t beide yn harren eigen wrâld sitte, lêst Tineke fierder oer it wurk fan oare skriuwers dy’t se doe op oanwizen fan Enna op har list setten hat. Brecht syn Geschichten von Herrn Keuner, Emilia Gallotti fan Lessing, Zweig en Kleist, Ein Hungerkünstler fan Kafka, it prachtige Siddhartha fan Hesse. Hans Fallada mei syn Kleiner Mann, Was Nun. Erna, wit Tineke noch, wie ek o sa wei fan it Nibelungenliet, oer Siegfried, der helt ûz Niderlant, dat neat mei Nederlân te meitsjen hie, en Kriemhilde, dêr’t sy as jonger famke har sa mei identifisearre hie. Wat hie Enna ek al wer sein oer dy Wagner? Obligatorisch, ferplichte kost, fan it konservatoarium út wie it doel om oer in heal jier yn Bayreuth de syklus fan de Ring des Nibelungen fiif dagen efterinoar by te wenjen.
‘Sjoch, dêr leit ús hotel, op de kreefteklippen,’ seit Foke, nei’t se tsjin tsienen by it eilân oerstapt binne op in Börteboot en sy nêst inoar op de hurde houten bank it lêste stikje troch de haven farre. ‘Om tolve oere hinne sitte wy dêr te middeisiten yn de sêre, en lekkere Merlot dat se dêr hawwe! Ik soe sizze, kom by ús sitten!’
‘No, tank foar de útnûging, mar ik wit it noch net. Ik winskje jim al fêst in goede fûgelwacht ta.’ Dizze dagen wit Tineke hiel goed wat se wol, ek al seit se lang net alle kearen wat se tinkt.